بحران مالکیت و تعطیلی کیان تایر
روز چهارشنبه 25 فروردین ماه سال 1401 انتشار خبری در خبرگزاری‌ها و سایت‌های مختلف موجب بهت و تعجب مخاطبان شد، خبری بسیار تأسف بار. کارخانه کیان تایر با 1200نفر کارگر تعطیل شد.
کارخانه کیان تایر در سال 1337 با سرمایه گذاری مشترک ایران و شرکت بی اف گودریج با ظرفیت اسمی 14 هزار تن در سال به عنوان اولین کارخانه تایر سازی خاورمیانه تاسیس شد.
این شرکت در سال 1354 تولید تایرهای رادیال نخی را آغاز کرد. در سال 1358 پس از پیروزی انقلاب، تحت پوشش سازمان صنایع ملی ایران درآمد و با مدیران و کارشناسان ایرانی به فعالیت خود ادامه داد. این شرکت که به عنوان پیش کسوت کارخانه‌های تایرسازی در ایران شناخته می‌شود، در سال 1371 خودش اقدام به ساخت دستگاه‌های تایرسازی کرد. در سال 1374 ظرفیت اسمی این کارخانه به حدود 30 هزار تن در سال (با احتساب محصولات روکش) رسید و در سال 1376 موفق به دریافت یازدهمین جایزه بین‌المللی کیفیت اروپا شد. در سال 1383 با واگذاری شرکت به بخش خصوصی امکان تمدید اعتبار گواهی نامه میسر نشد. در سال 1387 اداره شرکت به دستور هیئت دولت تحت پوشش هیئت حمایت از صنایع قرار گرفت و از همان زمان با فراز و فرودهای بسیاری همراه بود تا این که در نهایت این شرکت نیز به سرنوشت تلخ تعطیلی محکوم شد.
خصوصی‌سازی غیر کارشناسی
درباره تعطیلی کیان تایر باید گفت که این کارخانه نیز همچون بسیاری از کارخانه‌ها و صنایع ایران که پس از خصوصی‌سازی با بحران مالکیت مواجه شده بودند، با بحران مالکیت مواجه می‌شود به این صورت که، معمولاً کارخانه‌ها و صنایع به افرادی واگذار شده است که صلاحیت لازم را نداشته‌اند. در همین زمینه خبرگزاری ایرنا به نقل از یک مقام آگاه گفته است « کارخانه کیان تایر که در منطقه چهاردانگه استان تهران واقع شده، در دهه 80 به بخش خصوصی واگذار شد اما همان زمان هم به نظر می‌آمد که خریدار به طمع اراضی ارزشمند این مجموعه -که در محدوده شهری واقع شده بود- آن را در اختیار گرفته باشد.» این مقام آگاه همچنین در ادامه گفته: «به دلیل بازپرداخت نشدن بدهی تسهیلات بانکی از جمله به بانک سپه و بانک کشاورزی، این کارخانه از مالک خصوصی آن خلع ید شده بود و از چند سال پیش با مدیریت دولتی اداره می‌شد و حتی شنیده شده که مالک خصوصی آن در بازداشت به سر می‌برد.»
وضعیت کارخانه کیان تایر بی‌شباهت با وضعیت مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه نیست، البته هفت تپه هیچگاه تعطیل نشد، اما مالکان سابق نیشکر هفت تپه نیز به دنبال فروش زمین‌های این مجتمع بودند، چنین وضعیتی را نیز ممکن بود کارخانه صندوق نسوز کاوه تهران نیز تجربه کند که البته با تلاش کارگران این کارخانه هرگز تعطیل نشد.
گویی خصوصی‌سازی در ایران از ابتدا با عجله کارشناسی نشده و اساساً اشتباه بوده است زیرا بسیاری از شرکت‌هایی که تحت مالکیت خصوصی در آمدهاند تجربه خوبی را پشت سر نگذاشته‌اند. برای مثال شرکت هپکوی اراک قبل از خصوصی‌سازی دارای رونق بود اما پس از خصوصی‌سازی دچار رکود شد و اکنون که دوباره اداره این مجموعه به دولت واگذار شده است کارخانه هپکو جان گرفته است.
چه باید کرد؟
اکنون نیز کارخانه کیان تایر که به صورت غیر کارشناسی و غیر اصولی به بخش خصوصی واگذار شده است، دچار بحران مالکیت شده و به ورطه تعطیلی کشانیده شده است. مع الوصف امید است که دولت در سال 1401 که با شعار تولید، کارآفرین، دانش بنیان آغاز شده است کوششی در راستای احیای این کارخانه داشته باشد. بی شک تعطیلی کارخانه‌ای به این عظمت و بیکار شدن 1200 نفر کارگر بحران بزرگی است که دولت باید با اقدامات لازم جلوی این بحران را بگیرد. البته شنیده‌ها نیز حاکی از این است که در روزهای گذشته کارگران این مجموعه تجمعاتی داشته‌اند و مطالبه اصلی آنان تعیین تکلیف مالکیت مجموعه و بازگشت آن به دولت است.
به نظر می‌رسد ورود دوباره دولت به بخشی از بنگاه‌های بزرگی که پیشتر نیز در ید دولت بوده‌اند برای توسعه تولید و اقتصاد دانش بنیان در ایران ضرورت داشته باشد.
منبع : لیون تک
